سهل‌انگاري ژاپن در حادثه فوكوشيما، پيش‌بيني نكردن سونامي بود
به نظر مي‌آيد تاريخ سرزمين خورشيد خواسته يا ناخواسته، صلح‌آميز و غير‌صلح‌آميز با اتم گره خورده است. چه وقتي كه مردم شهر هيروشيما "پسرک" را در آسمان شهر خود ديدند يا وقتي "مردي چاق" شهر ناكازاكي را به دو نيم كرد؛ يا وقتي زلزله 9 ريشتري برق نيروگاه هستهيي فوكوشيما را قطع كرد و موج‌هاي خشمگين سونامي، سيستم خنك‌كننده رآكتورها را از كار انداخت و موجب وقوع چند انفجار هيدروژني در رآكتورها و نشت مواد راديواكتيو در هوا و محيط اطراف اين نيروگاه شد. حادثه‌اي كه بعد از حادثه چرنوبیل بزرگ‌ترین فاجعه اتمی نام‌گذاري شده است و از نظر پیچیدگی تاكنون در مقام نخست فجایع اتمی جهان قرار گرفته است؛ چرا که نه تنها تمام رآکتورهای نیروگاه فوکوشیما را با مشکل مواجه شد، بلكه بعد از يك سال ژاپن را به سمت خاموشي كامل كشاند.
كين ايچي كومانو، سفير ژاپن در ايران در سالگرد حادثه فوكوشيما در 11 مارس 2011 در گفت‌وگو با خبرنگار انرژي هستهيي خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، با بيان اين‌كه بيش‌تر مردم آسيب‌ديده در حادثه فوكوشيما زندگي‌شان به حالت عادي بازگشته و صنايع زيرساختي به وضعيت پيشين بازگشته است تاكيد كرد: اما اين به معناي آن نيست كه همه كارهاي لازم انجام گرفته است.
او با بيان اين‌كه حادثه فوكوشيما به دلايل طبيعي رخ داد، گفت: امكان دارد در آينده زلزله و سونامي با شدت فوكوشيما و حتي بيش‌تر از آن هم در شرق ژاپن يا توكيو و يا هر نقطه‌اي از ژاپن اتفاق افتاد. كارشناسان زلزله‌شناسي پيش‌بيني كردند كه در 30 سال آينده زلزله‌اي با شدت حادثه فوكوشيما در پايتخت ژاپن رخ خواهد داد، بنابراين از اين نظر چندان خوشبين نيستيم.
كومانو ادامه داد: البته بعد از سونامي در منطقه توهوكو (شرق ژاپن) و بررسي‌هاي صورت گرفته مشاهده شد كه سونامي به اين شدت قبلا هم در ژاپن اتفاق افتاده است و امر تازه‌اي نيست. ما در بازسازي منطقه شرق ژاپن طوري عمل خواهيم كرد كه ريسك حوادثي مثل زلزله و سونامي پرشدت مثل فوكوشيما را بتوانند تحمل كنند و خسارات احتمالي در آينده در اثر چنين حوادثي را بكاهيم.
پايان دادن به موضوع فوكوشيما كار آساني نيست
امكان انفجار در رآكتورهاي فوكوشيما وجود ندارد
وي گفت: رفع خسارت‌هاي وارد شده به نيروگاه‌هاي فوكوشيما و پايان دادن به اين موضوع كار آساني نيست. شركت تپكو (بزرگ‌ترین شرکت تأمین انرژی ژاپن) برنامه‌اي براي اتمام اين پرونده در ميان‌مدت و بلندمدت در نظر گرفته است. اين شركت در دسامبر گذشته اعلام كرد كه اوضاع به مرحله ثبات رسيده است، يعني ديگر امكان انفجار رآكتورهاي اتمي فوكوشيما وجود ندارد و وضعيت به زير درجه معين شده رسيده است و خطر به هم خوردن چنين وضعي ديگر وجود ندارد.
خطر زباله‌هاي سوخت در استخر و قلب رآكتورهاي فوكوشيما تا 10 سال آينده از بين مي‌روند
سفير ژاپن در ايران در ادامه اظهار كرد: در دو سال آينده خطر زباله سوختي كه در استخر رآكتور قرار دارد از بين خواهد رفت و در مرحله بعد، در 10 سال آينده خطر كل سوختي كه در قلب رآكتورها قرار دارد با دفن آن‌ها در جاي خود از بين خواهد رفت.
كومانو تاكيد كرد: نيروگاه‌هاي فوكوشيما ديگر قابل استفاده نخواهند بود و پرونده اين نيروگاه مثل چرنوبيل بسته خواهد شد. در عين حال 30 تا 40 سال زمان نياز است تا تاثير تشعشات ناشي از اين حادثه در آن منطقه از بين برود.
تا آوريل تمام رآكتورهاي اتمي ژاپن خاموش مي‌شوند
براي آغاز به كار مجدد نيروگاه‌هاي اتمي بايد فرمانداران و شهرداران مناطق اجازه دهند
اين ديپلمات ژاپني در پاسخ به اين پرسش كه ژاپن با خاموش كردن تمامي رآكتورهاي اتمي‌اش از چه طريق به جبران انرژي حاصل از برق هستهيي اقدام مي‌كند؟ گفت: تا ماه آوريل كل رآكتورهاي نيروگاه‌هاي ژاپن خاموش خواهد شد. دولت ژاپن بعد از حادثه فوكوشيما كل نيروگاه‌هاي اتمي موجود را مورد آزمايش فشار قرار داد و بر طبق قانون تمامي رآكتورهاي هستهيي بايد كارها را متوقف كنند و اقدامات بازسازي و ترميم را انجام دهند. با اين حال دولت فقط دستور بازرسي و بررسي اين رآكتورها را صادر كرده است، اما براي از سرگيري كارها بايد صاحبان رآكتورهاي اتمي اجازه دهند، هم‌چنين فرمانداران و شهرداراني كه رآكتورهاي اتمي در منطقه آن‌ها قرار دارد اجازه آغاز مجدد كار را بدهند و اين مساله كار را دشوار مي‌كند، چرا كه فرمانداران و شهرداران نگران ايمني نيروگاه‌هاي اتمي كه در منطقه‌شان است، هستند؛ بعد از حادثه فوكوشيما به آساني اين اجازه صادر نخواهد شد، چرا كه افكار عمومي در ژاپن نسبت به اين مساله بسيار حساس شده است.
او با بيان اين‌كه يك سوم برق مصرفي ژاپن از طريق برق هستهيي تامين مي‌شود كه با خاموشي رآكتورها در ژاپن، براي جايگزين كردن اين مقدار با مشكل مواجه خواهيم شد، تصريح كرد: مشكل تامين انرژي براي ژاپن به ويژه در تابستان مثل هر كشور ديگري وجود دارد. علاوه بر اين در ژاپن شبكه برق سراسري وجود ندارد. ژاپن به پنج ـ شش منطقه تقسيم شده است و براي هر يك از مناطق يك شركت انحصاري توليد برق وجود دارد. شركت تپكو خدمات‌رساني برق در پايتخت ژاپن و برخي ديگر از شهرها را بر عهده دارد و دولت با توجه به اتفاق يازده مارس سال گذشته به شركت‌هاي بزرگ تجاري در ژاپن دستور داد تا 15 درصد از مصرف برق خود را به ويژه در زمان اوج مصرف كاهش دهند.
وي اضافه كرد: هم‌چنين دولت از خانواده‌هاي واقع در مناطق پرمصرف درخواست كرد تا در مصرف انرژي صرفه‌جويي كنند و ما از اين آزمايش مشكل با موفقيت عبور كرديم.
واردات نفت و گاز طبيعي را بيش‌تر كرده‌ايم
بدون استفاده از انرژي هستهيي، انرژي لازم براي زندگي تامين نمي‌شود
سفير ژاپن در ايران گفت: ما واردات نفت و گاز طبيعي را براي جايگزين كردن انرژي حاصل از برق هستهيي بيش‌تر كرده‌ايم.
او در پاسخ به اين پرسش كه حادثه فوكوشيما نگاه مردم ژاپن و دنيا را به استفاده از انرژي هستهيي تا حدودي منفي كرده است؟ افزود: بيش‌تر مردم ژاپن از اين واقعيت آگاه هستند كه جهان بدون انرژي هستهيي امكان ادامه يافتن ندارد و نمي‌توانيم بدون استفاده از انرژي هستهيي، انرژي لازم براي زندگي را تامين كنيم.
كومانو با اشاره به اين كه تا قبل از حادثه فوكوشيما سهم انرژي هستهيي در سبد انرژي ژاپن براي 10 سال آينده بايد به 50 درصد مي‌رسيد، گفت: بعد از حادثه فوكوشيما اجراي اين برنامه امكان‌پذير نيست. با اين حال در برنامه‌ريزي‌هاي كوتاه مدت به ويژه براي تامين انرژي مورد نياز در تابستان سال جاري، انرژي هستهيي هم سهم دارد، اما ميزان آن مشخص نيست. كارشناسان مربوطه هنوز بر روي اين مساله در حال بررسي هستند. در عين حال تلاش مي‌شود تا نقش بيش‌تري به انرژي‌هاي تجديدپذير داده شود. ايران از مهم‌ترين تامين‌كنندگان نفت ژاپن است
اميدواريم ژاپن از اجراي تحريم‌هاي يك‌جانبه نفتي ايران مستثني شود
وي در پاسخ به اين پرسش كه نخست‌وزير ژاپن از آمريكا خواسته ژاپن را از اجراي تحريم‌هاي بانكي و نفتي درباره ايران مستثني كند، فكر مي‌كنيد اين مساله امكان‌پذير باشد؟ گفت: شركت‌ها و بانك‌هاي ژاپني كه با ايران كار مي‌كنند از جمله شركت‌هاي بزرگ و بين‌المللي هستند و از اين نظر به ناچار ممكن است تحت تاثير سياست‌گذاري دولت آمريكا درباره ايران قرار گيرند. از سويي ژاپن به مدت طولاني و مستمر از ايران نفت وارد كرده است. ايران از جمله منابع مهم تامين نفت ژاپن است. هم‌چنين براي شركت‌هاي ژاپني بازار ايران به جهت تامين انرژي بسيار مهم است.
كومانو تصريح كرد: دولت ژاپن براي تامين منافع اين شركت‌ها و بانك‌ها وارد صحنه شده است تا بانك‌هاي ژاپني در مرحله اول از اجراي قانون تحريم نفتي آمريكا درباره ايران مستثني شوند. در حال حاضر مشورت‌هايي صورت گرفته است و اميدواريم چنين موقعيتي به دست بيايد و ژاپن از اجراي اين تحريم‌ها مستثني شود.
سفير ژاپن در ايران در ادامه اين گفت‌وگو با ايسنا در پاسخ به اين پرسش كه پس از گذشت يك سال از حادثه فوكوشيما مي‌توانيد به ما بگوييد رآكتورهاي فوكوشيما به ويژه خنك‌كننده‌ها در وضعيت ايمن قرار داشتند يا خير؟ گفت: شركت تپكو و نيز دولت ژاپن كميته‌هاي حقيقت‌ياب تعيين كرده‌اند و هر يك به طور مستقل به بررسي واقعه رخ داده مي‌پردازند و اميدواريم در ماه‌هاي آينده نتيجه بررسي‌ها و تحقيق‌ها مشخص و منتشر شود. البته رسانه‌هاي مختلف مطالبي را درباره رآكتورهاي فوكوشيما منتشر كردند، اما صحت آن‌ها مورد تائيد قرار نگرفته است.
سهل‌انگاري ژاپن در حادثه فوكوشيما، پيش بيني نكردن سونامي بود
او گفت: نخست‌وزير ژاپن اعتراف كردند كه ممكن است سهل‌انگاري صورت گرفته باشد، اما اين سهل‌انگاري از اين نوع است كه سونامي با شدت سونامي 11 مارس سال گذشته را غيرممكن مي‌دانستيم.
اين ديپلمات ژاپني در پاسخ به اين پرسش كه نيروگاه‌هاي اتمي بايد اتفاق‌ها و حوادث غيرقابل پيش‌بيني را در طراحي‌‌هاي اوليه پيش‌بيني كنند، چگونه كشور جزيره‌اي و زلزله‌خيزي مثل ژاپن چنين چيزي را با وجود سابقه وقوع سونامي غيرممكن دانسته است؟ اظهار كرد: نمي‌دانم مي‌توان درباره حوادث غيرقابل پيش‌بيني هم پيش‌بيني كرد يا خير. به هر حال درباره فوكوشيما پيش‌بيني سونامي نظير آن‌چه اتفاق افتاد، صورت نگرفته بود.
تا اواسط سال 2012 چشم‌انداز نيروگاه‌هاي اتمي در ژاپن اعلام مي‌شود
ژاپن انرژي هستهيي را حذف نخواهد كرد
سفير ژاپن در ايران درباره تاثير منفي حادثه فوكوشيما بر افكار عمومي جهان در رابطه با استفاده از انرژي هستهيي با بيان اين‌كه تصميم برخي كشورها در رابطه با استفاده نكردن از انرژي هستهيي عجولانه بوده است، گفت: در عين حال تا اواسط سال جاري ژاپن در رابطه با مديريت نيروگاه‌هاي اتمي‌اش چشم‌انداز درازمدتي را اعلام خواهد كرد.
وي تاكيد كرد: ژاپن استفاده از انرژي هستهيي را در سبد انرژي‌اش حذف نخواهد كرد.
پيش‌بيني نكردن وقوع سونامي، اشتباه بزرگي بود
كومانو در رابطه با مديريت ژاپن در بحران فوكوشيما خاطر نشان كرد: ژاپن درس‌هاي زيادي از اين حادثه گرفته است. با وجود اين‌كه مردم شرق ژاپن كه حادثه فوكوشيما در آن جا اتفاق افتاد قبلا تجربه سونامي را داشتند، اما چون تصور نمي‌كردند كه سونامي به اين شدت اتفاق افتاد، بخشي از مردم به مكان‌هاي مرتفع نرفتند و يا براي كمك به ديگران باقي ماندند. اگر در فاصله وقوع زلوله تا سونامي مردم از محل زندگي‌شان مي‌رفتند، خسارات جاني كم‌تر از اين بود.
او تصريح كرد: اين‌كه امكان چنين سونامي بزرگي را از پيش‌بيني‌هاي‌مان حذف كرديم، اشتباه بزرگي بود، اما امروز اين پيش‌بيني را داريم.
توهوكو، نمونه جامعه پيشرفته ژاپن در آينده خواهد شد
سفير ژاپن در ايران با اشاره به فرآيند بازسازي مناطق زلزله‌زده گفت: مردم و دولت ايده‌هاي فراواني را براي مديريت مرحله بعد از زلزله و سونامي ارائه كردند. الان مرحله بازسازي جامع را آغاز كرديم، صنايع به وضع پيشين برگشتند، اما خانه‌هاي مردم آسيب ديده هنوز بازسازي نشده‌اند. دولت و مردم ژاپن مصمم هستند منطقه زلزله‌زده كه سونامي هم در آن اتفاق افتاده است را به عنوان نمونه جامعه پيشرفته آينده ژاپن بسازند. از نظر اقتصادي، اجتماعي، محيط زيستي، علمي و غيره "توهوكو" طوري ساخته مي‌شود كه پيشرفته‌ترين شهر ژاپن شود. توهوكو در گذشته يكي از مناطق عقب‌مانده محسوب مي‌شد و الان مي‌خواهيم از فرصت بازسازي استفاده كنيم و اين منطقه را توسعه دهيم.
وي گفت: ژاپن آماده است تجارب خود به واسطه حادثه فوكوشيما و مديريت پس از حادثه را در اختيار كشورها به ويژه ايران قرار دهيم. ژاپن كنفرانس" ايمني هستهيي" و "كاهش آسيب‌هاي ناشي از سوانح طبيعي" برگزار مي‌كند
كومانو در ادامه از برگزاري كنفرانسي درباره "ايمني هستهيي" با همكاري آژانس بين‌المللي انرژي اتمي در اواخر سال 2012 خبر داد و گفت: هم‌چنين ژاپن در چند ماه آينده كنفرانسي درباره "كاهش آسيب‌هاي ناشي از سوانح طبيعي" برگزار خواهد كرد. در اين كنفرانس‌ها سعي مي‌كنيم تجارب خود را در اختيار كشورهاي ديگر قرار دهيم.
سفير ژاپن در ايران با اشاره به بازديد مسوولان مديريت بحران، وزارت كشور و شهرداري و هلال‌احمر ايران از مناطق آسيب‌ديده ژاپن خاطرنشان كرد: ما حاضريم تجربه‌هاي خود را در رابطه با حوادث مربوط به زلزله و مديريت آن با توجه به اين‌كه ايران هم كشوري زلزله‌خيز است در اختيارتان قرار دهيم.
گفت‌وگو از خبرنگار ايسنا، زهرا اصغري
معرفی مختصر :